poniedziałek, 23 września 2013

Zawidz rzeźbą stoi. (?)

"We wsi Zawidzu, pow. Sierpc powstało muzeum współczesnej rzeźby ludowej. Eksponaty zebrali rzeźbiarze ludowi działający w okolicach Sierpca, a przede wszystkim Wincenty Krajewski z Zawidza i Mieczysław Ruszkowski z Sierpca."
                                                                Polska Sztuka Ludowa, KRONIKA za okres I-III 1965 
Za 2 lata upłynie 50-lat od tamtego wydarzenia, rok później Zawidz będzie obchodził 60-tą rocznice
symboliczne zdjęcie - ostatnie wydarzenie rzeźbiarskie w Zawidzu
źródło: Kronika Gminy Zawidz
"odkrycia" Zawidzkiego Ośrodka Rzeźby Ludowej. Zarówno muzeum jak i ośrodek rzeźbiarski nie doczekały tego zaszczytnego jubileuszu. Przytaczając tytuł jednego z artykułów ogólnopolskiego czasopisma chciałbym zastanowić się czy dziś: "Zawidz rzeźbą stoi" ?
W dzisiejszych czasach samorządy poszukują elementu spajającego promocję gminy, miasta - stąd mamy do czynienia z absurdalnymi obchodami dnia ziemniaka, dyni, pieczarki, czy papryki. W sąsiadujący z Zawidzem 
Rościszewie do niedawna Urząd Gminy mieścił się w obskurnym, drewnianym budynku, dziś w odrestaurowanym dworku, do którego przyjeżdżał w przeszłości Fryderyk Chopin. Wykorzystując ten fakt z historii miejscowości, gmina adaptuję to do własnej promocji, korzystając ze środków europejskich. 
Izba Pamięci w UG Rościszewo
 (strona internetowa gminy)
Stworzono izbę pamięci Fryderyka Chopina, w której zatrudnienie znalazło kilka osób - na tym nie poprzestano. W planach jest wykorzystanie starego spichlerza, znajdującego się za siedzibą urzędu gminy - ma tam powstać sala im. Fryderyka Chopina. [w tym kontekście pan Wójt Jan Sugajski nie wie co to "gmina typowo rolnicza" zważywszy, że Rościszewo ma mniejszy budżet i mniej mieszkańców niż Zawidz].
Koncepcję przebudowy spichlerza można zobaczyć na stronie stronie jeden z pracowni architektonicznych. Gdy się na to patrzy zazdrość się wzbudza - brawa dla włodarzy Rościszewa, po ostatniej wizycie jestem zdumiony i strasznie zazdrosny z tego jak Państwo wykorzystujecie szanse europejskich projektów. 

Niech każdy z Zawidza porówna sobie na podstawie tego artykułu Zawidz i Rościszewo!!!
http://www.tp.com.pl/region/park-w-rosciszewie-odzyska-dawny-blask.html 

W Zawidzu mamy coś dużo lepszego niż chwilowe wizyty Chopina - rzeźbę ludową (kulturę materialną i duchową). Tylko tak jak w przypadku historii gminy tak i rzeźbiarstwo zostało zaniedbane. 
Zawidz ma z czego być dumny!
Zawidzki Ośrodek Rzeźby Ludowej powstał jako pierwszy w kraju - nazywany "zagłębiem rzeźby ludowej", "ewenementem kulturowym". Rzeźby z Zawidza stanowią podstawowe zbiory nie tylko Muzeum w Sierpcu, dzięki któremu powstało oraz Płocku, Ciechanowie, ale także Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Łodzi, Krakowie, Toruniu. Nie wiele osób wie, że zawidzka rzeźba była promowana przez Pocztę Polską podczas emisji znaczków Polska Rzeźba Ludowa w 1969 roku (praca W. Krajewskiego), rzeźbione meble H. Wierzchowskiego do dnia dzisiejszego znajdują się w Muzeum F. Chopina w Żelazowej Woli,  a K. Marcinkowskiego m.in. w Centrum Zdrowia Dziecka. W Polsce istniało pięć ośrodków rzeźby ludowej: Łęczyca, Zawidz, Paszyn, Kutno - Łuków z czego ten ostatni najbardziej boli bo uczeń przerósł mistrza. Powstał z inspiracji Zawidzkich rzeźbiarzy i funkcjonuję prężnie do dnia dzisiejszego http://www.tworcysztuki.pl/lukow-orl/
Rzeźby z Zawidza były wystawiane choćby w Japonii, Meksyku, USA (New York, Santa Fe) o krajach europejskich nie wspominając. Gazety ogólnopolskie pisały o Zawidzu, Polska Sztuka Ludowa naukowy periodyk opisywał zjawisko rzeźbiarstwa w Zawidzu wielokrotnie, na wydziałach etnografii w kraju uczy się do dnia dzisiejszego przyszłych etnografów o Zawidzu jako czołowym przykładzie  ośrodka rzeźbiarskiego - wielu dzisiejszych profesorów zaczynało prace naukowe z tytułem mgr badając rzeźbę z Zawidza.  Ukazywały się liczne relacje w wielu magazynach TVP w PRL-u. Wśród emerytowanych pracowników muzeów etnograficznych z Płocka, czy Warszawy do dnia dzisiejszego krążą anegdoty jak to ścigali się na pozyskiwanie rzeźb z Zawidza i jakie towarzyszyły temu śmieszne perypetie. Żeby zrozumieć jak wielką estymą darzy się rzeźby z Zawidza - wystarczy pojechać do Płocka, wejść do klimatyzowanej hali, w której pod nadzorem pracowników przechowywane są eksponaty Muzeum Mazowieckiego - 3/4 hali zajmują rzeźby z Zawidza. Wystarczy przejść się raz pomiędzy półkami z rzeźbami (od 60 centymetrowych, aż po 2 metrowe!) żeby zrozumieć jakim skarbem kulturowym może pochwalić się Zawidz. Nie doceniamy tego co mamy! Poza gminą rzeźba z Zawidza jest promowana, a samorząd z tego nie korzysta. Dziś pozostało kilku rzeźbiarzy z okresu rozkwitu ośrodka, co dziś robią - tworzą dla gmin, czy parafii poza Zawidzem. Rzeźbią ołtarze dla kościółków podhalańskich, ciągle po prace zwracają się muzea z całej Polski oraz wykonują prace dla odrestaurowania starych kapliczek, niestety poza Zawidzem.
Wstyd, że miejscowość która "rzeźbą stoi", która prasa nazywała "stolica mazowieckiej rzeźby ludowej" nie ma już rzeźb. Kiedyś monumentalne 2 metrowe prace pozostałe po plenerze rzeźby ludowej z 88 roku zdobiły urząd gminy, pomnik w centrum, czy sklep spożywczy - zostały oddane do Muzeum w Sierpcu, gdzie miały być jego reklamą - dziś po nich nie ma śladu! Paradoksem dziś jest fakt, że wystarczy przejechać się ulicami Gozdowa i można powiedzieć, że to Gozdowo, a nie Zawidz słynęło z rzeźbiarstwa.
Muzeum w Sierpcu dziś odeszło od zajmowania się zawidzką rzeźbą, stając się bardziej parkiem etnograficznym. Warto wykorzystać szanse jaką dają fundusze europejskie - drugiej takiej okazji nie będzie - Rościszewo dobrze o tym wie. Promocja rzeźbiarstwa jako produktu reklamowego to także szansa nawiązania współpracy z innymi gminami, które korzystają ze sztuki ludowej - Koniaków, Paszyn, Kutno i razem poprzez współprace promować różne dziedziny sztuki ludowej, głównie dla zagranicznych wycieczek.  Warto przy dostępnych środkach europejskich i tym jak sąsiednie gminy potrafią je wykorzystać pomyśleć może nie o Muzeum, ale Izbie Pamięci/Wystawienniczej Rzeźby Ludowej z Zawidza.W Zawidzu nie ma Gminnego Ośrodka Kultury dlatego odpowiednią instytucją do gromadzenia zbiorów i materiałów o zawidzkim rzeźbiarstwie powinna być Biblioteka Gminna w Zawidzu. 
Rościszewo biję na głowę Zawidz, który staje się kulturowym zaściankiem Mazowsza.